MUHAMMED ÞAMÝL GENÇOSMANOÐLU

KUR’ÂN’IN KISSALARLA YÜKLEDÝÐÝ SORUMLULUK

• admin
• 22 Nisan 2025
• Yazar
• 7739 Görüntüleme

KUR’ÂN’IN KISSALARLA YÜKLEDÝÐÝ SORUMLULUK

 

Modern Müslümanýn en büyük kaybý, Kur’ân’ý elinde tutup zihninde ve günlük yaþamýnda kaybetmiþ olmasýdýr.

“Bana hikâye anlatma kardeþim, sadede gel.” Her ne kadar bu cümle, günlük konuþmada "Fazla uzatma, gereksiz detaylara girme, asýl konuya gel!" anlamýnda kullanýlsa da, biz bunu bu sefer “Bana hikâye anlat kardeþim, sadede gel” diye kullanacaðýz.

Hikâye niye anlatýlýr? Bir þeyi daha iyi anlaþýlmasý için. Uzmanlara göre bir sunum dinlerken, PowerPoint slaytlar veya spot mesajlar ne kadar etkili olursa olsun, beynin sadece belli bölümleri etkili olabiliyorken, bir hikâye dinlerken beyindeki faaliyetler bariz bir biçimde artýyor; duyusal, motor ve duygusal alanlarý da aktif hale geliyor, deniliyor. Karmaþýk bilgiler, hikâyelerle basitleþtirilebiliyor. Beyin, soyut verilerden çok somut örnekleri daha kolay iþler. Hikâyelerin en büyük özelliði, dinleyicilere "Ben de yapabilirim" hissi vermesidir. Özellikle baþarý hikâyeleri, insanlarý harekete geçmeye teþvik eder. Çünkü deneyimlenme bu anlamda ayrý bir motivasyon kaynaðýdýr.

Allah da Kur’an’da hikâye anlatýyor, ama bildiðimiz hikâyelerden deðil. Anlatýlan olaylar, anlatýlýþ þekliyle hikâye deðil, gerçektir. Ýþte bu hikâye gibi anlatýlan olaylara kýssa diyoruz. Hikâye hayal ürünü, kýssa gerçektir. Kýssanýn hikâyeden farký da budur.

Allah, insaný yaratýp bir peygamber ve elçi göndermeden de sorumlu tutabilirdi. Akýl nimeti sayesinde kendisinin bulunmasýný, bilinmesini isteyebilirdi. Ancak Allah, kullarýna bir lütuf olarak onlara yol göstermek için peygamberler ve kitaplar gönderdi. Allah’ýn kulunu muhatap kabul etmesi, insanoðlunun bir ömür alnýný secdeden kaldýrmadan þükür secdesi etmesi gereken bir nimettir. Allah, kullarýna kitabý vasýtasýyla hitap ediyor; bu muazzam bir þey… Bundan daha büyük bir nimet mi olur?

Kur’an bir rehberdir bize; niçin yaratýldýðýmýzý anlatan, hayatý nasýl yaþayacaðýmýzý öðreten, hakikat bilgisini bize sunan bir rehber… Kur’an’da çok çeþitli konular var. Hayatýn her alanýna müdahil, hiçbir boþluk yok. Nasýl ibadet edeceðimizi, nasýl ticari iþler yapacaðýmýzý, nasýl idare edileceðimizi, nasýl evleneceðimizi, nasýl boþanacaðýmýzý, kýsacasý hayatýn derinlik ve geniþlik alanlarýný nasýl tanzim edeceðimizi anlatýr. Kýssa da anlatýr Kur’an bize…

“Andolsun, onlarýn kýssalarýnda akýl sahipleri için ibretler vardýr.” (Yûsuf, 12:111) ayetiyle, Rabbimiz bize kýssalarýn ne için anlatýldýðýný ifade eder.

Kur’an’daki kýssalar, salt malumat vermek için deðil, o bilgiden bilinci inþa etmek için anlatýlýr. Kur’an kýssalarý, sadece birer tarihî nakil deðil; ayný zamanda insanlýðýn hakikatle kurduðu iliþkinin izini süren tecrübî haritalardýr. Ýslâm Ansiklopedisi’nde; sözlükte “bir kimsenin izini sürmek, ardýnca gitmek; bir kimseye bir haber veya sözü bildirmek” diye geçer. Kur’ân-ý Kerîm’de tarihî kiþilerle olaylara dair yer alan haberler ve bunlardan bahseden ilim olarak tarif edilir. Burada þunu ifade etmek lazým: Kur’ân, tarih kitabý deðildir; salt kronolojik bir tarih anlatmaz. Bu anlamda kýssa, ilk bakýþta “bir olayýn izini sürmek, ardýnca gitmek” mânâsýna gelirken, aslýnda insanlýk hafýzasýnda hakikatin yankýlandýðý derin bir anlatýdýr. Bu yönüyle kýssa, sadece bir “haber” deðil; bir tecrübenin, bir çaðrýnýn, bir uyarýnýn ve çoðu zaman bir örneklik modelinin dilidir.

Kur’an’a tarihselci bir gözle bakanlarýn anladýðý gibi, her bir kýssa sadece bir zaman kesitini deðil, her çaðýn insanýna seslenen bir çaðrýyý taþýr ve günümüz insanýna da bir mesajý vardýr. Bu baðlamda kýssalar, tarihî bir hadisenin deðil, zaman-üstü bir hakikatin temsilidir.

Tarih zaten ibret alýnasý hâdiselerin ilmidir. Kýssalara ve genelde tarihe bakýþ bu olmazsa, o bilgi bir þey ifade etmez. Ýbret almak, o hadiseyi anlam deðer dünyamýza taþýmak demektir.