DR. CEMÝL PASLI

-YENÝ- YÜKSEKÖÐRETÝM NASIL “YÜKSEK” OLUR?

• admin
• 28 Temmuz 2025
• Yazar
• 407 Görüntüleme

YÜKSEKÖÐRETÝM NASIL “YÜKSEK” OLUR?

Allah Teâla, Kur’an’ýn tarif ettiði ve dikkat çektiði kâinat kitabýnda her gün yenilediði sayfalarla bize yön vermek istiyor.

Arýlarýn arasýnda kraliçe, karýncalar arasýnda yasup gibi, cinsler arasýnda yaratýlan “özel”olanlarla yönetim ve organizasyonu tavsiye ediyor.

Karýncalarýn Hz. Süleyman (a.s.) ordusunun geçiþinde nasýl organize olduðunu Kur’an-ý Kerim’den öðreniyoruz:

“Nihâyet neml (karýnca) vâdisine geldiklerinde,(içlerinde reis olan) bir karýnca:“Ey karýncalar! Yuvalarýnýza girin! Süleymân ve ordularý farkýnda olmayarak sizi ezmesin!” dedi.”Neml, 27/18.

Eðitim/Öðretim/Organizasyon/Yönetim’de baþarýlý olmak için Allah’ýn “özel”yarattýðý “üstün yetenekli”insanlarý tespit edip, onlarý organizasyonun baþýna koyup yola devam etmek gerekiyor.

“Hele sen bir yürü de

Ne koþanlar göreceksin sürü de” (M. Akif Ersoy)

Sosyoloji böyle çalýþýr.

Normal insanlar normaldir ve onlarla rutin iþleri yürütürsünüz.

Dolgu malzemesidir onlar.

“Hele sen bir yürü”diyebilecek ve sürüyü harekete geçirecek, sevk ve idare decek insan ancak diðerlerinden farklý “üstün yetenekli” insan olmalýdýr.

Eðitim/Yönetim/Organizasyon sistem objektif esaslarla “üstün yetenekli” insanlarýn geçiþkenliðini saðlamalý ve onlarýn yaratýlýþlarýna uygun olan tepe kadrolarýna yerleþmelerini saðlamalýdýr.

ABD’de 26 yaþýnda dünyanýn en genç profesörü olan Oktay Sinanoðlu için bu yollar açýldýðý için 26 yaþýnda profesör oldu.

Gelelim yükseköðretim nasýl “yüksek” olur sorusunun cevabýna…

Osmanlý Devleti yükselme döneminde Sahn-u Seman medreselerinde eðitimde odalar arasý geçiþ ve kademeli eðitimi mükemmel uygulayarak “üstün yetenekli” insanlarý en kýsa sürede tepeye yerleþtirdi ve eðitim/yönetim/organizasyonu onlarla yaptý.

Ýþi uygulamayla da taçlandýrdý ve þehzade þehirleri kurdu.

Bu sistem 14 yaþýnda bir genci devlet yönetecek seviyeye getirdi.

Sah-u Seman’ý Enderun takip etti.

Sistemin bozulmasý ve olayýn “beþik ulemasý” ile dibe vurmasý Osmanlý Devleti’nin hýzla irtifa kaybetmesini netice verdi.

Batý’yý bugüne getiren büyük atýlýmýný üniversiteler ile deðil; onlar arasýndan seçilmiþ “özel/üþütün yetenekli insanlar” tarafýndan oluþturulmuþ “akademi”ler ile gerçekleþtirdi.

Fikir babalýðýný Francis Bacon (1561-1626)’ýn yaptýðý akademi kurma fikri batýdaki bilimsel geliþmeler için milat kabul edilmektedir.

Batý'yý kendi karanlýk ortaçaðýndan çýkarýp rönasans ve reformu yapmasýný saðlayan bilimsel geliþmelerde; üzerine oturduklarý Endülüs birikimi, Fatih Sultan Mehmet’in Ýstanbul’un fethinin saðladýðý büyük deðiþimler ile birlikte; üniversiteler üstü kurumlar olan ve onlara yön ve ilham veren akademilerin çok önemli bir payý vardýr.

Bu akademiler;

1.The Academia del Cimento in Floransa-1657.

2.The Royal Society in London-1663.

3.The Royal Academy of Sciences in Paris-1667.

4.The Berlin Academiy-1700.

5.St. Petesburg Academy-1724.

Bu konuya dair tabii ki çok þeyler söylenebilir; ancak “arife iþaret yeter” ilkesi gereði iþi þu cümle ile özetleyelim:

En kýsa ve acil iþi olarak “özel/üstün yetenekli”insanlarý bünyesinde toplayan bir “akademi”kuralým ve sürünün yönetim/sevk ve idaresini onlara verelim.

Bakýn o zaman nasýl yükseköðretim gerçekten “yüksek” oluyor.

How Does Higher Education Become “High”?

God Almighty seeks to guide us through the daily pages of the book of the universe, which the Quran describes and draws attention to.

He recommends management and organization through the "special" individuals created within the species, such as the queen among bees and the lion among ants.

We learn from the Quran how the ants organized themselves during the passage of the army of Prophet Solomon (peace be upon him):

"And when they came to the Valley of the Ants, an ant (the leader among them) said, 'O ants, enter your nests, and lest Solomon and his armies crush you in unawares!'" (An-Naml, 27:18).

To be successful in education/training/organization/management, it is necessary to identify the "specially gifted" individuals created by God, appoint them as leaders of the organization, and continue on this path.

"Just walk, and you'll see no running, no herd." (M. Akif Ersoy)

This is how sociology works.

Normal people are normal, and you handle routine tasks with them.

They're just filler material.

The only person who can say, "Just walk, and you'll see no running," and mobilize the herd, guide and direct it, must be someone with "superior talent," someone different from the others.

The education/management/organization system should objectively ensure the mobility of "gifted" individuals and ensure their placement in top positions suited to their temperament.

These paths were opened for Oktay Sinanoðlu, the world's youngest professor in the US at the age of 26, and he became a professor at the age of 26.

Now, let's address the question of how "higher" higher education can be achieved...

During the Ottoman Empire's rise, it implemented a perfect system of inter-chamber transfers and progressive education in the Sahn-u Seman madrasahs, quickly placing "gifted" individuals at the top and managing their education, management, and organization with them.

It also crowned this with practical application and established princely cities.

This system enabled a 14-year-old to become a state administrator.

Enderun followed Sah-u Seman.

The breakdown of the system and the event's descent into the "cradle of ulama" resulted in the Ottoman Empire's rapid decline.

The great leap forward that brought the West to its current state was achieved not through universities, but through "academies" established by "specially talented individuals" selected from among them.

The idea of establishing an academy, originating with Francis Bacon (1561-1626), is considered a turning point for scientific advancements in the West.

The scientific developments that led the West out of its dark Middle Ages and into a renaissance and reformation were not only based on the Andalusian heritage they built upon, but also through the profound changes brought about by Mehmed the Conqueror's conquest of Istanbul. Academies, which were institutions beyond universities and provided them with direction and inspiration, played a crucial role.

These academies:

1. The Academia del Cimento in Florence, 1657.

2. The Royal Society in London, 1663.

3. The Royal Academy of Sciences in Paris, 1667.

4. The Berlin Academy, 1700.

5. St. Petersburg Academy, 1724.

Of course, much could be said on this subject; but according to the principle of "a sign is enough," let's summarize the matter with this sentence:

As the shortest and most urgent task, let's establish an "academy" that gathers "special/gifted" people and entrust them with the management/guidance and administration of the flock.

Then see how higher education becomes truly "high."