DR. CEMÝL PASLI

-YENÝ- DÝVRÝÐÝ’YÝ GÖRMEDEN ÖLMEYÝN!

• admin
• 14 Temmuz 2025
• Yazar
• 12 Görüntüleme

DÝVRÝÐÝ’YÝ GÖRMEDEN ÖLMEYÝN!

Tokat’lý olduðumdan Sivas’ý çok defa görmüþ ama biraz uzak ve sapa düþtüðü için Divriði’ye gidememiþtim.

Tyb Konya Þubesi’nin düzenlediði “Yazýlacak Çok Þey Var” gezilerinin 24. sü “Divriði-Sivas”a düzenlendi.

Aramýzda eski çað ve sanat tarihçisi hocalarýnda olduðu kýymetli bir heyetle Divriði ve Sivas’ý 4-6 Temmuz tarihlerinde gezme imkânýmýz oldu.

 “Divriði Ulu Camii ve Darüþþifasý” Mengücekoðullarýnýn yönetimi altýnda olduðu dönemde Ahmet Þah ve eþi Turan Melek tarafýndan camii ile birlikte 1228-1229 yýllarýnda mimar Ahlat’lý Hürremþah’a yaptýrýlmýþtýr.

Ýslam mimarisinin bu baþyapýtý iki kubbeli türbeye sahip bir cami ve ona bitiþik bir hastaneden oluþmaktadýr. Yapýlar, mimari özelliklerinin yaný sýra, sergilediði zengin Anadolu geleneksel ve mükemmel taþ iþçiliði örnekleriyle UNESCO Dünya Miras Listesi'nde yer almaktadýr.

7. Yüzyýlda Medine’de baþlayan Ýslam Medeniyeti 13. Yüzyýlda zirveye çýktýðýnda üç ana merkez tarafýndan temsil ediliyordu:

1.Doðu’da Semerkant merkezli ata yurdumuz Mâverâünnehir bölgesi,

2.Batý’da Kurtuba merkezli Endülüs’ün hâkimiyetindeki Ýber yarýmadasý,

3.Merkez’de Konya merkezli Anadolu coðrafyasý.

Oðuz Türkleri ata yurtlarý Orta Asya’da ehl-i beytten aldýklarý önceki “Tek Tengri” merkezleri inançlarýna çok uygun bulduklarý Ýslam’ý “gönül”den benimsediler ve Hanefi-Maturidi-Yesevi çizgide mükemmel yorumladýlar.

Bu harika yorumu bir maya  “gönüllü teþekküller” ile Anadolu’yu mayaladýlar ve sütü yoðurda döndürdüler.

Gaziyan-ý Rum, Baciyan-ý Rum, Ahiyan-ý Rum, Derviþan-ý Rum ve Abdalan-ý Rum gibi “gönül erleri” kýsa sürede ve askerlerden önce Anadolu ve Balkanlar’ýn en dip köþesine iþin merkezinde gönlün olduðu Ýslam’ýn “dönüþtürücü mayasý” ný taþýdýlar.

Oðuz Türkü Allah’a imaný Resulüne saygýyý önce kendi nefsinde yaþadý ve sonrasýnda çevresindeki her þeye gergef gergef iþledi.

“Anladým ki sanat Allah’ý aramaktýr

Sanat bu, gerisi çelik çomaktýr”(N. F. Kýsakürek)

Üstadýn sözündeki Allah’a imaný ve Elçisine saygýyý en mükemmel þekliyle de taþa iþledi ecdadýmýz.

Divriði bu taþ iþlemeciliðinin tartýþmasýz zirvesinde.

Mengücekoðullarý Anadolu Selçuklu Devleti’ni çift baþlý kartal, kendilerini de Atmaca olarak taþa iþlerken; Atmaca bir taraftan kartallarýn yanýnda baþýný eðerken diðer taraftan pençesini hazýr tuttuðunu yaptýrdýklarý eserle ortaya koymuþlar.

Kur’an-ý Kerim ve Sahih sünnette anlatýlan Ýslam bir taç kapý da bütün yönleriyle nasýl anlatýlýr bunun en güzel örneðini görmek istiyorsanýz mutlaka Divriði’ye gidin

“Ne var ki bundan sonra (ibret almanýz gerekirken) kalpleriniz yine katýlaþtý; taþ gibi, hatta daha da katý (oldu). Çünkü taþlardan öyleleri vardýr ki içlerinden ýrmaklar akar; öyleleri vardýr ki çatlar da baðýrlarýndan sular fýþkýrýr, öyleleri de vardýr ki Allah'a karþý duyduðu saygýdan yuvarlanýp aþaðý düþer. Allah yaptýklarýnýzdan asla habersiz deðildir.” Bakara, 2/74.

“Divriði Ulu Camii ve Darüþþifasý”nda Ahlat’lý Hürrem usta, Bakara suresinde bu ayete þu ilaveyi yapmýþ diyebiliriz:

“Bazý taþlarda vardýr ki; salih kullarýn elinde Allah’ý en güzel anlatan tablolara dönüþür ve sen onlarý kýyamete kadar okur, ibret alýrsýn.”

“Yazýlacak Çok Þeyimiz Var”gezilerinin 24. sünde bu güzelliði görmemize vesile olan Tyb Konya Yönetim Kurulu Baþkaný Ahmet Köseoðlu ve emeði geçenlere teþekkür ediyoruz.

“Anadolu’nun el-Hamra’sý” “Divriði Ulu Camii ve Darüþþifasý” kesin bir dille ifade edebilirim ki; kalemle anlatýlacak, görüntü ile aktarýlacak bir eser deðil dostlar.

En kýsa sürede oraya gidin, görün ve sakýn ha sakýn!!!

“Divriði’yi Görmeden Ölmeyin!”

Don't Die Without Seeing Divriði!

Being from Tokat, I've seen Sivas many times, but I hadn't been able to visit Divriði because it was a bit far and out of the way.

The 24th "There's Much to Write About" trip organized by the Konya Branch of the TYB was to "Divriði-Sivas."

We had the opportunity to visit Divriði and Sivas with a distinguished delegation that included ancient and art historians from July 4th to 6th.

The "Divriði Great Mosque and Hospital" was built by the architect Hürremþah of Ahlat in 1228-1229, along with the mosque, by Ahmet Shah and his wife Turan Melek during the Mengücekoðullarý rule.

This masterpiece of Islamic architecture consists of a mosque with a two-domed mausoleum and an adjacent hospital. In addition to its architectural features, the structures are inscribed on the UNESCO World Heritage List for their rich examples of traditional Anatolian stonemasonry.

The Islamic Civilization, which began in Medina in the 7th century, was represented by three main centers when it reached its peak in the 13th century:

1. In the east, our ancestral homeland, Transoxiana, centered in Samarkand;

2. In the west, the Iberian Peninsula, centered in Cordoba and dominated by Andalusia;

3. In the center, the Anatolian region, centered in Konya.

The Oghuz Turks, finding the previous "One Tengri" centers they inherited from the Ahl al-Bayt in their ancestral homeland in Central Asia to be very compatible with their beliefs, embraced Islam wholeheartedly and interpreted it perfectly along the Hanafi-Maturidi-Yesevi lines.

They fermented this wonderful interpretation in Anatolia with a "voluntary organization" and turned milk into yogurt.

"Men of the heart" like Gaziyan-ý Rum, Baciyan-ý Rum, Ahiyan-ý Rum, Derviþan-ý Rum, and Abdalan-ý Rum quickly carried the "transformative essence" of Islam, centered on the heart, to the deepest corners of Anatolia and the Balkans before the soldiers.

The Oghuz Turks first experienced faith in God and respect for His Messenger within themselves, and then embroidered it on everything around them.

"I realized that art is the search for God. This is art; the rest is steel." (N. F. Kýsakürek)

Our ancestors perfectly engraved the Master's words of faith in God and respect for His Messenger in stone.

Divriði is at the undisputed pinnacle of this stone carving.

The Mengüjeks carved the Anatolian Seljuk State into stone as a double-headed eagle and themselves as hawks. Through their commissioned work, the hawk displayed his head bowed beside the eagles while keeping his talons poised.

If you want to see the finest example of how Islam, as described in the Holy Quran and the Sahih Sunnah, is fully presented within a single doorway, be sure to visit Divriði.

"But after this, your hearts hardened again, like stones, or even harder. For among the stones are some from which rivers flow, and some from which water gushes, and some from which they tumble down in reverence for God. And God is never unaware of what you do." Al-Baqara, 2/74.

In "The Great Mosque and Hospital of Divriði," we can say that Ahlat's Hürrem Usta added the following addition to this verse from the Al-Baqarah Surah:

 

"There are some stones that, in the hands of righteous servants, transform into paintings that depict God most beautifully, and you will read them until the Day of Judgment and take heed."

We thank Ahmet Köseoðlu, Chairman of the Board of Directors of TYB Konya, and all those who contributed to this beauty on the 24th "We Have Much to Write" trip.

"The Alhambra of Anatolia," "The Great Mosque and Hospital of Divriði," I can state unequivocally, my friends, that it is not a work to be described with pen or visually conveyed.

Go there as soon as possible, see it, and never, ever!!!

"Don't Die Without Seeing Divriði!"